 | Vorig artikel: Hoe presentatietips uw vergadering versterken |  |
| Volgend artikel: Jezelf presenteren in een interview: hoe overleef je de interrupties? |
Een film die oproept op te komen voor de zwakkeren in Afrika, in 6 dagen 100 miljoen kijkers trekt, onmiddellijk wordt ontmaskerd als oorlogspropaganda en leidt tot een clash tussen generaties.
Welkom in de wereld van internet.
Ik geniet van dit soort dingen. En Kony 2012 heeft vele mooie lessen voor mensen die voor hun eigen strijd of onderneming willen gaan staan: Hoe het verhaal gebouwd werd en een succes werd: laten we eens kijken naar The Good, The Bad and The Ugly.
Kony 2012 is een viral video, een video die vrijwillig wordt doorgestuurd door mensen die hem gezien hebben. Om dat te bereiken moet het een sterke en overtuigende boodschap hebben. En hier ligt de kracht van de film: hij is razend goed in elkaar gezet.
De verhaalstrategie die gebruikt wordt is de klassieke boodschapper: "Er is onrecht en wij moeten ingrijpen."
Onrecht is een gevoelige knop die veel mensen aanzet tot actie. Deze verhaalstrategie is daardoor zeer effectief. Gebruik je hem voor jouw eigen werk, dan kun je er in korte tijd veel succes mee halen.
De hoofdpersoon uit de film, Jason Russell, vertelt ons over een vergeten Warlord in Oeganda: Joseph Kony. Hij is slecht en hij terroriseert de lokale bevolking.
Wat hem extra slecht maakt, is dat hij zich daarbij vooral richt op de weerloze kinderen. Hij ontvoert ze, brainwasht ze en traint ze als soldaten. Volgens de film zijn er zo al 30.000 kinderen ontheemd.
Een aantal ervan zijn wel teruggevonden. Hun gezichten en monden vaak verminkt door messneden.
De foto's met gruwelijkheden maken een overtuigend verhaal. Vooral de details overtuigen. Bij jouw verhaal zal ook jouw publiek zal zich altijd afvragen: klopt het wat hij zegt? Of verzint hij het ter plekke?
Details die specifiek, onverwacht en niet in lijn van iemands verwachting liggen overtuigen de toehoorders dat het verhaal waar is.
Vervolgens zet Jason Russell zichzelf als een geloofwaardig boodschapper neer, geholpen door zijn zoontje Gavin. Het is bekend dat beelden van personen werken als geloofwaardigheidsbooster als ze hen tonen als een 'goed mens'.
Foto's van jou alleen werken daarom minder dan bijvoorbeeld foto's van jou met een hond, je partner, of je kind - in oplopende volgorde van vertrouwen.
Dat is bijvoorbeeld de reden dat veel mensen op datingsites zichzelf online zetten met hun favoriete huisdier: "ik zorg voor een dier, dus ik ben een goed mens" is de verborgen boodschap. Zo werken ook de andere foto's: "Ik heb een partner die me lief heeft, dus ik ben een goed mens", "ik heb een kind waarvoor ik zorg, dus ik ben ook een goed mens."
De meest briljante verborgen boodschap komt van het zoontje Gavin zelf: "You stop the bad guys from being mean" - als zelfs een 5 jarig kind ziet dat er onrecht in de wereld is, waarom doen we dan niets?
Bij de oproep tot actie wordt de 'Jij bent speciaal, dus precies jij moet actie ondernemen'-strategie gebruikt. Deze is zeldzaam, maar als je hem kunt gebruiken, is het een heel krachtige. Juist dit is de pijler onder het succes van Kony 2012: de viraliteit, de snelheid van verspreiding, komt grotendeels juist door deze oproep tot actie.
Hij werkt zo: In grote lijnen vertelt de film: "De ouderen hebben geen belang in Afrika, dus grijpen ze niet in om dit onrecht te stoppen. Wij zijn de netwerk generatie, als wij met zijn allen naar de ouderen laten horen dat wij het wel belangrijk vinden, dan moeten ze wel luisteren en dit onrecht stoppen. Alleen wij kunnen het verschil maken. Stuur daarom deze video door."
Dat werkte en leverde een nieuw record op: een film die 100 miljoen keer werd bekeken in minder dan 6 dagen. En de aandacht leverde Jason Russell persoonlijk een burn out op. Bekendheid komt nou eenmaal met een prijs...
Kony 2012 was vooral gericht op de jongere generatie: 15 tot 20 jarige. Kinderen die zich het meest identificeren met de kinderen die lijden in Afrika.
De makers en sponsors hebben de technieken gebruikt die in de reclame wereld ontwikkeld zijn om virals te maken: reclame filmpjes die leuk zijn, worden doorgestuurd op internet, en en-passant ook een product verkopen. Een redelijk onschuldig gebruik van het elektronische sociale netwerk van juist de jongere generatie.
Deze video is alleen minder onschuldig: ze vraagt om militair ingrijpen.
De jongere generatie heeft nog een andere, voor de film, nare eigenschap: ze zijn enorm handig met techniek en het opzoeken van informatie. Het duurde daardoor niet langer dan een dag voordat de eerste protesten op internet verschenen.
De huidige president van Oeganda, Yoweri Museveni, heeft namelijk een veel groter aantal doden op zijn geweten dan Joseph Koni. Museveni is herkozen door stembusfraude en heeft lange tijd een bloedige oorlog gevoerd tegen Kongo. Iets waarvoor hij door het Internationaal Hof van Justitie in Den Haag veroordeeld is.
Het verhaal lijkt daardoor eerder verkeerd om. Is Kony niet juist de bevrijder?
Ook lijkt er geen recente aanleiding voor de strijd: Kony en Museveni hebben in 2006 een onderhandse vrede gesloten, waardoor het al 6 jaar relatief rustig is in het land.
Daarnaast lijkt Amerika, in tegenstelling tot wat de film beweerd, nu juist wel geïnteresseerd in Afrika en zeker Oeganda: het land heeft veel delfstoffen zoals aardolie, koper en kobalt.
Daarmee lijkt de viral eerder gepland als oorlogspropaganda.
Soms helpen gebeurtenissen je als land om in actie te komen. Pearl Harbor maakte de Amerikaanse bevolking klaar om in te grijpen in de oorlog in Europa. En de aanslagen van 11 september hielpen om in te grijpen in het Midden Oosten om terrorisme te bestrijden.
Alleen: soms gebeurt er niets.
Dan moet er een verhaal gesponnen worden. Gebouwd om de mensen mee te krijgen om ingrijpen toe te staan - dat is oorlogspropaganda. Zo werd in 1990 het verhaal bedacht dat Irakese soldaten Kuweitse baby's uit couveuses gooiden om deze couveuses als oorlogsbuit mee te nemen naar Bagdad. Dat verhaal werkte en zette zoveel kwaad bloed bij het Amerikaanse volk dat Bush senior direct het mandaat kreeg in te grijpen.
Bush junior heeft het daarna met angst geprobeerd: het verhaal dat Saddam Hoessein in Irak werkte aan de opbouw van een groot arsenaal aan "Weapons of Mass Destruction". Door een reeks onhandigheden was dit verhaal iets minder effectief, maar toch voldoende om Irak te bezetten.
Kony 2012 past in dit rijtje gesponnen verhalen: de professionaliteit van de eindproductie, de fouten in de feitelijke weergave, de vereenvoudiging, de emotie, de misplaatsing in tijd - alles riekt naar propaganda.
Het waarschijnlijke doel is meer invloed in Afrika, om natuurlijke bronnen veilig te stellen. Een extra oliebron is vooral nu handig met de onzekere situatie rond Iran. Bovendien is China ook druk bezig met zijn eigen opmars in de kolonialisatie van Afrika.
Kortom de bronnen zijn van levensbelang en moeten veilig gesteld worden.
Alleen: dat is een immoreel verhaal - je krijgt van de bevolking hierop geen toestemming om militairen op civiele missie naar Afrika te sturen. De gevolgen: dat door een gebrek aan koper en kobalt micro elektronica heel duur of onbeschikbaar kan worden en de prijs van brandstof flink kan stijgen, zijn niet aansprekend genoeg.
Tijd voor een beter, meer menselijk verhaal dat wel werkt. En zie daar: Kony 2012.
Kony 2012 heeft een zwarte kant. Een kant waarom ik persoonlijk tegen dit soort propaganda ben. En vooral tegen de vorm van verspreiding waarvoor gekozen is.
Vroeger kon je namelijk gemakkelijk een verhaal spinnen en in de wereld brengen. Door de beperkte beschikbaarheid van informatie, was het lastig een verhaal te checken aan de werkelijkheid.
Maar met een generatie die opgroeit met een internet connectie op zak is dit voorgoed veranderd.
Het inspelen op de emoties van 100 miljoen mensen voor militair ingrijpen en dit doen op oneigenlijke gronden, is daardoor hoog spel geworden. In het ergste geval leidt het tot een onherstelbaar wantrouwen tussen de jongere en oudere generaties.
Ik vind het daarom het erg immoreel om propaganda op deze manier te bedrijven, zeker omdat het 100% gedoemd is te falen. En ik vermoed dat de echte makers van de film daar niet bij stil gestaan hebben.
We hebben de komende jongere hightech generatie hard nodig - het worden de invloedrijkste mensen die onze toekomst gaan vormen en bepalen.
De schade van dit soort propaganda is daardoor waarschijnlijk groter dan de dreigende schaarste aan olie en kobalt.
  |
| Vorig artikel: Hoe presentatietips uw vergadering versterken | |
| Volgend artikel: Jezelf presenteren in een interview: hoe overleef je de interrupties? |